PAŃSTWOWE MUZEUM ARCHEOLOGICZNE
Państwowe Muzeum Archeologiczne (PMA) w Warszawie prowadzi wielostronną działalność muzealną. Wspomaga ochronę dziedzictwa archeologiczne w różnych częściach Polski organizując coroczne badania wykopaliskowe. Muzeum gromadzi zbiory archeologiczne, zajmuje się ich opracowywaniem i upowszechnianiem w formie wystaw i publikacji.
Pracownicy PMA organizują wykłady, lekcje muzealne, projekcje filmowe, „archeohappeningi”, pokazy dawnych technik i obróbki surowców. Od 1999 r. PMA jest samorządową instytucją kultury i finansowane jest ze środków Samorządu Województwa Mazowieckiego.
Historia PMA
Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości podjęto starania o powołanie centralnej archeologicznej instytucji muzealnej w Polsce. W 1923 r. rozpoczęło działalność Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, a w 1928 r. Prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki wydał Rozporządzenie z mocą ustawy zawierające m.in. statut muzeum, w którym muzeum otrzymało rangę państwowego zakładu naukowo-badawczego z zadaniem badania prahistorii ziem Polski, gromadzenia, przechowywania i udostępniania zbiorów, a także konserwację zabytków oraz popularyzację prahistorii. Państwowe Muzeum Archeologiczne kilkukrotnie zmieniało swoją siedzibę, by wreszcie w 1958 r. zagościć w gmachu warszawskiego Arsenału przy ul. Długiej 52.
Dział Archeologii Bałtów
Od początku swego istnienia PMA zainteresowane było przeszłością ludów bałtyjskich, zamieszkujących tereny między dolną Wisłą a dorzeczem Dźwiny. Przed II wojną światową Muzeum prowadziło badania wykopaliskowe na Suwalszczyźnie i na Wileńszczyźnie, po wojnie na Mazurach i Suwalszczyźnie. W 1979 r. powstała Pracownia Archeologii Bałtów, przekształcona w 1984 r. w Dział Archeologii Bałtów. W zbiorach Działu znajdują się zabytki z terenów Polski północno-wschodniej, a także dzisiejszej Litwy i Łotwy. Od 2000 r. Dział Archeologii Bałtów przy współpracy z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego organizuje Seminaria Bałtyjskie, na których prezentowana jest problematyka bałtyjska w szerokim spektrum czasowym – od wczesnej epoki żelaza po średniowiecze – na tle całej strefy Bałtyku.
RADA REGIONALNA VESTAGDER
Wydział Ochrony Zabytków jest jednostką Rady Regionalnej okręgu Vest-Agder (Fylkeskonservatoren) odpowiedzialną za administrowanie kulturowym dziedzictwem regionu. Rady regionalne w Norwegii (fylke) mają władze wyłaniane w demokratycznych wyborach. Ich odpowiednikiem w Polsce są województwa. Sprawują wiele ważnych funkcji administracyjnych, między innymi, te związane z transportem publicznym, oświatą i zarządzaniem dziedzictwem kulturowym regionu.
Vest-Agder jest najdalej na południe wysuniętym regionem Norwegii o bogatym krajobrazie, z długą i malowniczo rozczłonkowaną linią brzegową, a w głębi lądu górzystym krajobrazem urozmaiconym żyznymi dolinach.
Rozliczne bogactwa naturalne krajobrazu kształtowały historię tego regionu. Został on zasiedlony około 10 tysięcy lat temu po rozpoczęciu się procesu cofania się lodowca. W okręgu Vest-Agder znajduje się wiele ważnych stanowisk archeologicznych, m.in. osada z epoki żelaza w Sosteli, zbadana wykopaliskowo jeszcze przed drugą wojną światową przez słynnego archeologa norweskiego Andersa Hagena. Inne interesujące obiekty dziedzictwa kulturowego regionu to małe przystanie wykorzystujące naturalne zatoczki, użytkowane w różnych okresach historii, np. w Ny Hellesund, stanowiska z czasów po zakończeniu drugiej wojny światowej, np., Nordberg Fort, zabytkowe kościoły oraz obiekty przemysłu dawnego (np. tartaki).
Wydział Ochrony Zabytków podejmuje różne zadania z dziedziny zarządzania dziedzictwem kulturowym. Jedną z jego najważniejszych funkcji są konsultacje w ramach procesu planowania przestrzennego. Wszystkie wykopaliska ratownicze w regionie przeprowadzanie są przez wydział, który również zajmuje się pracą nad badaniami i rozwojem nieinwazyjnych metod prospekcji archeologicznej.
Wydział Ochrony Zabytków jest partnerem w administrowaniu dziedzictwem kulturowym w gminach. Obiektem naszej pracy są stanowiska archeologiczne i historyczne. Zarządzanie zabytkami w Vest-Agder prowadzone jest zgodnie z wytycznymi dokumentu „Strategia dla dziedzictwa kulturowego do roku 2020” opracowanym przez obierany w demokratycznych wyborach parlament regionalny. „Strategia …” określa obszary zainteresowania, nad którymi dział ma pracować w nadchodzących latach.
Konserwator regionu Vest-Agder zajmuje się również oświatą i popularyzacją dziedzictwa archeologicznego oraz organizowaniem różnych imprez dla szkół i szerszej publiczności.
Nie mniej ważną dziedziną są działania podejmowane przez Wydział Ochrony Zabytków w ramach programów współpracy międzynarodowej. Jednym z nich jest ukończony już projekt badań archeologicznych na Półwyspie Krymskim, innym, projekt współpracy norwesko-polskiej przy konserwacji Kościoła Pokoju w Świdnicy w województwie dolnośląskim. Obecnie wydział jest stroną w projekcie pt. „Polsko-Norweska Inicjatywa Nowoczesnego Konserwatorstwa Archeologicznego “Archeologia Jaćwieży”.
CENTRUM HISTORYCZNE MIDGARD
Utworzone w 2000 roku Centrum Historyczne Midgard w Borre {Norwegia) jest jednym z oddziałów Vestfold Museums. Głównym zadaniem ośrodka jest zgłębianie i popularyzacja wiedzy o epoce wikingów w regionie Vestfold. Centrum znajduje się w pobliżu Parku Borre (Borre National Park), największym cmentarzysku kurhanowym północnej Europy z okresu wędrówek ludów i epoki wikingów.
Centrum organizuje wystawy poświęcone różnym przejawom epoki wikingów. Mieści kawiarnię, z której roztacza się wspaniały widok na Park Borre, salę wykładową oraz plac zabaw, na którym można spróbować swoich sił w łucznictwie i innych zajęciach jakie znane były wikingom.
W pobliżu Midgard znajduje się również dwór wikingów (Viking Hall) oraz jeden z najstarszych kościołów Norwegii.
Park archeologiczny w Borre
W czasach wikingów ośrodek władzy (osada centralna) w Borre miała znaczenie ponadregionalne, a znajdujące się tutaj cmentarzysko kurhanowe jest jednym z najważniejszych zabytków dziedzictwa narodowego Norwegii.
W parku znajduje się siedem okazałych kurhanów, trzy kamienne kopce oraz około 30 mniejszych tego typu obiektów. Tylko jeden z kopców poddano wykopaliskom, odkrywając pozostałości łodzi wikingów oraz wiele cennych zabytków.
Dwór wikingów w Borre
W 2007 w pobliżu Parku w Borre odkryto pozostałości wielkiego dworu z epoki wikingów. Został on zrekonstruowany i otwarty dla zwiedzających w 2013 r.
Drewniany dwór ma bogate zdobienia wyrzeźbione misternie w drewnie. Rzeźbione sceny przedstawione na każdym ze słupów głównego pomieszczenia łącznie tworzą mitologiczne tło dworu, którego mieszkańcy ponoć byli potomkami nordyckiego boga Freja!